Ze zgagą mamy do czynienia, gdy odczuwamy palenie i pieczenie za mostkiem, zwłaszcza w trakcie pochylania się oraz dźwigania. Objawy mogą nasilać się po spożyciu posiłku, tuż przed pójściem spać lub w nocy. Pozycja leżąca nie sprzyja temu zjawisku, przez co często wiąże się to z bezsennością. Zdarza się, że ból jest zlokalizowany w nadbrzuszu, dodatkowo mogą wystąpić kwaśne, bądź gorzkie odbijania oraz nieprzyjemny posmak w jamie ustnej.
Powtórka z fizjologii
Skąd bierze się uczucie palenia i pieczenia? Żołądek człowieka wydziela sok żołądkowy zawierający enzymy trawienne oraz kwas solny, dzięki któremu enzymy te zostają uaktywnione. Od przełyku oddziela go mięsień - zwieracz dolny, dlatego w przypadku zaburzenia jego funkcjonowania, mamy do czynienia z przedostawaniem się zawartości żołądka do nieprzystosowanego na kontakt z kwasem nabłonka przełyku. Objawia się to dolegliwościami bólowymi na skutek podrażniania ścian przełyku.
Przyczyny zgagi
Jedna dolegliwość, a ma tak wiele przyczyn. Zgaga najczęściej spowodowana jest nieprawidłowym stylem życia, na który składają się:
- zbyt szybkie spożywanie posiłków,
- spożywanie tłustych i ciężkostrawnych posiłków,
- spożywanie ostrych potraw,
- napoje zawierające kofeinę,
- alkohol,
- palenie papierosów,
- brak aktywności fizycznej,
- stresujący rytm dnia.
W przypadku utożsamiania się z którymś z czynników, zalecana jest zmiana diety i złych nawyków. Stopniowe ograniczenie tłustych, ciężkich potraw z pewnością korzystnie wpłynie na zdrowie oraz samopoczucie. Warto jest zapewnić sobie dodatkowy ruch w ciągu dnia. Istnieje wiele dziedzin sportu, w których każdy znajdzie coś dla siebie. Może to być spacer, jak i ćwiczenia siłowe. Świetnym rozwiązaniem jest pływanie - nie obciąża stawów, a efekty, takie jak wzmocnienie ciała oraz wydolności oddechowej, pojawiają się zaskakująco szybko. O szkodliwości papierosów, jak i alkoholu mówi się na każdym kroku, dlatego opłaci się zrezygnowanie z nich na rzecz swojego zdrowia.
Zgaga może pojawić się w trakcie trwania ciąży, w czasie której zachodzi wiele zmian w ciele kobiety. Przez powiększanie macicy, pozostałe narządy wewnętrzne się przemieszczają, co skutkuje wzrostem ciśnienia w jamie brzusznej, a tym samym prowadzi do zmniejszenia pojemności żołądka.
Jeśli objawy zgagi utrzymują się i nasilają, można podejrzewać przewlekłe choroby, do których mogą należeć między innymi refluks żołądka.
Refluks żołądkowo-przełykowy
Refluks żołądkowo-przełykowy, zwany również chorobą refluksową przełyku lub refluksem przełyku, polega na zarzucaniu treści żołądkowej do przełyku. Spowodowane jest to zmniejszeniem napięcia mięśnia, zwieracza dolnego przełyku. U osoby zdrowej mięsień rozkurcza się, w celu przyjmowania posiłków, po czym następuje jego obkurczenie. W ten sposób zapobiega cofaniu się zawartości żołądka.
Refluks żołądkowy często występuje w przypadku niemowląt, u których zwieracz dolny przełyku dopiero się rozwija. Należy wtedy pamiętać o mniejszych, częstszych porcjach podawanych przy karmieniu piersią, w celu złagodzenia objawów. Warto również pilnować, aby dziecko miało głowę powyżej reszty ciała w trakcie karmienia oraz krótko po nim.
Najczęstszym objawem refluksu żołądkowo-przełykowego u osoby dorosłej jest palący ból w nadbrzuszu, bądź za mostkiem. Może promieniować do gardła, szyi oraz żuchwy. Dodatkowo występuje nieprzyjemny posmak w jamie ustnej, nudności, wymioty, a także bolesne przełykanie oraz często kwaśne odbijania. Zgaga pojawia się zwykle po spożyciu obfitego posiłku. Istnieje prawdopodobieństwo pojawienia się nietypowych objawów w trakcie trwania choroby. Należą do nich problemy stomatologiczne (ubytki zębowe, próchnica, zapalenie dziąseł), ból gardła, chrypka, napadowy kaszel, a także nadreaktywność oskrzeli, przez co można mieć wrażenie objawów zapalenia oskrzeli. Chorzy skarżą się również na zapalenie krtani oraz zatok.
Rozpoznanie zgagi
W przypadku częstego występowania zgagi, warto skonsultować się z lekarzem. W celach diagnostyki często stosowaną metodą jest gastroskopia. Polega ona na wprowadzeniu przewodu z kamerą znajdującą się na jego końcu. Aparat wędruje z nosa, bądź ust do przełyku, a następnie do żołądka i dwunastnicy. Umożliwia to dokładne rozpoznanie dolegliwości. Częstą praktyką jest także prześwietlanie przewodu pokarmowego. W tym celu pacjent musi spożyć tak zwany kontrast, aby badany obszar był lepiej widoczny. Badania te pomogą dodatkowo wykluczyć, bądź potwierdzić występowanie refluksu żołądkowo-przełykowego.
Zgaga - jak jej zapobiec?
Aby zapobiec objawom zgagi, należy zadbać o zdrowy tryb życia. Zmiana złych nawyków żywieniowych jest kluczowym elementem w walce ze zgagą. Zmniejszeniu ryzyka wystąpienia zgagi sprzyjają:
- unikanie tłustych, ciężkich potraw
- dbanie o prawidłową masę ciała,
- spanie z głową uniesioną powyżej reszty ciała,
- nie spożywanie posiłków bezpośrednio przed snem i wysiłkiem fizycznym,
- częste spożywanie wody,
- unikanie noszenia obcisłej odzieży,
- unikanie picia mocnych herbat i kaw,
- rzucenie palenia i spożywania alkoholu,
- spożywanie mniejszych posiłków.
Zgaga - leczenie
Jak wygląda leczenie, gdy na profilaktykę jest już za późno? W przypadku zgagi, która nie wskazuje na inną, poważniejszą chorobę, stosowane są leki bez recepty, tak zwane alkalia. Mają one postać mleczka lub tabletek do ssania, ich działanie polega na zobojętnieniu kwasu żołądkowego. Często są stosowane wraz z lekami osłaniającymi.
U osób cierpiących na refluks żołądkowo-przełykowy, wymagana jest długotrwała farmakoterapia. Celem kuracji jest obniżenie produkcji kwasu solnego w żołądku. W tym kierunku stosuje się leki z grupy inhibitorów pompy protonowej (IPP) lub blokery receptora histaminowego H2.
Zdarza się, że wymagane jest leczenie operacyjne. Ma to miejsce, gdy występuje przepuklina rozworu przełykowego, a leczenie farmakologiczne nie daje dalszych efektów. Zabieg przeważnie wykonywany jest metodą laparoskopową.
Zmiana diety również znacząco pomoże w leczeniu zgagi, w tym celu wskazana jest konsultacja z lekarzem dietetykiem.